Vidi kôd stranice Sumrak

{{dz}}
[[Datoteka:Twilight5 - NOAA.jpg|mini|desno|200px|Sumrak na pučini]]
[[Datoteka:Corp2741.jpg|mini|desno|200px|Sumrak na pučini]]
[[Datoteka:Twilight1 - NOAA.jpg|mini|desno|200px|Sumrak na pučini]]
'''Sumrak'''  ('''suton''') je vrijeme između [[Zora|zore]] i [[Izlazak Sunca|izlaska Sunca]], te vrijeme između [[Zalazak Sunca|zalaska Sunca]] i sutona. U to vrijeme Sunčeva se svjetlost raspršuje u gornjim slojevima [[Zemljina atmosfera|atmosfere]], te pri tome osvjetljava niže slojeve atmosfere, što dovodi do toga da [[Zemlja]] nije u potpunosti osvijetljena Sunčevim svjetlom, niti je u potpunom mraku. U to vrijeme se [[Sunce]] ne može vidjeti jer se nalazi ispod [[Obzor|obzora (horizonta)]]. Zbog neobične, te romantične kvalitete ambijenta svjetla u to vrijeme, sumrak je popularan kod fotografa i slikara koji ga još nazivaju i ''plavim satom'' ili ''slatkim svjetlom'' i to zbog izraza u [[Francuski jezik|francuskom jeziku]] ''l'heure bleue''. Sumrak je tehnički definiran kao period prije izlaska Sunca, te opet nakon zalaska Sunca tijekom kojega postoji prirodno svjetlo koje pružaju viši slojevi atmosfere, koje oni primaju izravno od Sunčeva svjetla, te ga dijelom odbijaju prema Zemljinoj površini.

==Definicije==
[[Slika:Vrste sumraka-hr.JPG|mini|desno|300px|Opis sumraka]]
Sumrak se definira prema kutu [[visina Sunca|visine Sunca]] <math> h_\odot</math>, koji predstavlja položaj geometrijskog središta [[Sunce|Sunca]] u odnosu na obzor. Općenito se govori o trima vrstama sumraka : '''građanskom sumraku''' (najsvjetliji), '''nautičkom sumraku''' i '''astronomskom sumraku''' (najtamniji).
{| border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" align="center"
|-
! align=center|Definicija
! align=center|Položaj središta Sunca u odnosu na matematički obzor
|-
| align=center|Dan
| align=center| −0°&nbsp;50' ≤ <math> h_\odot</math><!-- &le; 90° -->
|-
| align=center|Donji rub Sunca dodiruje obzor
| align=center| <math> h_\odot</math> = −0°&nbsp;20'
|-
| align=center|Središte Sunčeva diska na obzoru
| align=center| <math> h_\odot</math> = −0°&nbsp;35'
|-
| align=center|Gornji rub Sunca dodiruje obzor
| align=center| <math> h_\odot</math> = −0°&nbsp;50'
|-
| align=center|'''Građanski sumrak'''
| align=center| −6° ≤ <math> h_\odot</math> &lt; −0°&nbsp;50'
|-
| align=center|'''Nautički sumrak'''
| align=center| −12° ≤ <math> h_\odot</math> &lt; −6°
|-
| align=center|'''Astronomski sumrak'''
| align=center| −18° ≤ <math> h_\odot</math> &lt; −12°
|-
| align=center|Noć
| align=center| <!-- -90° &le; --><math> h_\odot</math> &lt; −18°
|}
{{-}}

(U ovim se definicijama koristi [[obzor|idealni obzor]] koji je točno 90° udaljen od [[zenit]]a. Dakle, udaljeni objekti i pojave poput planina i [[depresija (reljef)|depresija]] ne uzimaju se u obzir.)

==Trajanje sumraka==

Trajanje sumraka <math>\tau</math> ovisi o [[geografska širina|geografskoj širini]] mjesta <math> \varphi</math> i o [[deklinacija|deklinaciji]] Sunca <math> \delta_\odot</math> i računa se po sljedećoj jednadžbi:<ref name="AK"/>

<math> \cos \left(t+\tau \right ) = \frac{\sin h_\odot - \sin \varphi \sin \delta_\odot}{\cos \varphi \cos \delta_\odot}</math>

gdje je [[visina (sferna astronomija)|visina]] središta Sunca
<math>h_\odot=-6^\circ</math> za '''građanski''' sumrak, 
<math>h_\odot=-12^\circ</math> za '''nautički''' sumrak i 
<math>h_\odot=-18^\circ</math> za '''astronomski''' sumrak,
a [[satni kut (sferna astronomija)|satni kut]] <math>t</math> izlaza ili zalaza Sunca nalazi se po jednadžbi:<ref name="AK"/>

<math> \cos t = \frac{-\sin 51' - \sin \varphi \sin \delta}{\cos \varphi \cos \delta}</math>

(jer je polumjer Sunca <math>R=16'</math>, a za [[astronomska refrakcija|refrakciju]] pri obzoru se obično uzima <math>\rho=35'</math>. U pojednostavljenom slučaju zanemarivanja polumjera Sunca i refrakcije, jednadžba poprima oblik: <math> \cos t = - \tan \varphi \tan \delta</math>)

Građanski sumraci mogu trajati neprekidno od zalaza do izlaza Sunca na geografskim širinama većim od <math>60^\circ 30'</math>.

Astronomski sumraci mogu trajati neprekidno od zalaza do izlaza Sunca na geografskim širinama većim od <math>48^\circ 30'</math>.

===Građanski sumrak===
Sljedeća tablica pokazuje trajanje građanskog sumraka u područjima oko hrvatskih širina.<ref name="AK">''Aстрономический календарь'', издание шестое, редактор П. И. Бакулин, Издательство "'Наука", Москва, 1973, стр. 46, 49, 197, 619-20.</ref>

{|class="wikitable"
|width="100pt"|
|width="40pt"|
|width="40pt"|
|width="40pt"|
|-
|align="right"|'''Datum\Širina'''
|align="center"|'''40<sup>°</sup>'''
|align="center"|'''45<sup>°</sup>'''
|align="center"|'''50<sup>°</sup>'''
|-
|align="right"|'''Siječanj 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 31<sup>m</sup>
32<sup>m</sup>
|align="center"| 35<sup>m</sup>
34<sup>m</sup>
|align="center"| 39<sup>m</sup>
38<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Veljača 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 30<sup>m</sup>
29<sup>m</sup>
|align="center"| 32<sup>m</sup>
31<sup>m</sup>
|align="center"| 37<sup>m</sup>
35<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Ožujak 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 28<sup>m</sup>
28<sup>m</sup>
|align="center"| 31<sup>m</sup>
30<sup>m</sup>
|align="center"| 34<sup>m</sup>
34<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Travanj 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 28<sup>m</sup>
29<sup>m</sup>
|align="center"| 31<sup>m</sup>
32<sup>m</sup>
|align="center"| 34<sup>m</sup>
35<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Svibanj 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 30<sup>m</sup>
32<sup>m</sup>
|align="center"| 34<sup>m</sup>
35<sup>m</sup>
|align="center"| 38<sup>m</sup>
41<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Lipanj 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 33<sup>m</sup>
34<sup>m</sup>
|align="center"| 37<sup>m</sup>
38<sup>m</sup>
|align="center"| 42<sup>m</sup>
45<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Srpanj 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 34<sup>m</sup>
33<sup>m</sup>
|align="center"| 38<sup>m</sup>
37<sup>m</sup>
|align="center"| 45<sup>m</sup>
43<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Kolovoz 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 31<sup>m</sup>
30<sup>m</sup>
|align="center"| 35<sup>m</sup>
33<sup>m</sup>
|align="center"| 40<sup>m</sup>
37<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Rujan 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 29<sup>m</sup>
28<sup>m</sup>
|align="center"| 31<sup>m</sup>
30<sup>m</sup>
|align="center"| 35<sup>m</sup>
33<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Listopad 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 27<sup>m</sup>
27<sup>m</sup>
|align="center"| 30<sup>m</sup>
31<sup>m</sup>
|align="center"| 33<sup>m</sup>
34<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Studeni 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 29<sup>m</sup>
30<sup>m</sup>
|align="center"| 32<sup>m</sup>
33<sup>m</sup>
|align="center"| 35<sup>m</sup>
37<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Prosinac 1.'''
'''15.'''
|align="center"| 31<sup>m</sup>
32<sup>m</sup>
|align="center"| 34<sup>m</sup>
35<sup>m</sup>
|align="center"| 38<sup>m</sup>
39<sup>m</sup>
|}

===Astronomski sumrak===
Sljedeća tablica pokazuje trajanje astronomskog sumraka u područjima oko hrvatskih širina. Oznaka "—" ukazuje na to da sumrak traje čitavu noć.<ref name="AK"/>
{|class="wikitable"
|width="100pt"|
|width="40pt"|
|width="40pt"|
|width="40pt"|
|-
|align="right"|'''Datum\Širina'''
|align="center"|'''40<sup>°</sup>'''
|align="center"|'''45<sup>°</sup>'''
|align="center"|'''50<sup>°</sup>'''
|-
|align="right"|
|align="center"|1<sup>h</sup> +
|align="center"|1<sup>h</sup> +
|align="center"|1<sup>h</sup> +
|-
|align="right"|'''Siječanj 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 38<sup>m</sup>
37<sup>m</sup>
|align="right"| 47<sup>m</sup>
45<sup>m</sup>
|align="right"| 1<sup>h</sup>00<sup>m</sup>
47<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Veljača 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 34<sup>m</sup>
32<sup>m</sup>
|align="right"| 42<sup>m</sup>
40<sup>m</sup>
|align="right"| 53<sup>m</sup>
50<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Ožujak 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 31<sup>m</sup>
31<sup>m</sup>
|align="right"| 39<sup>m</sup>
38<sup>m</sup>
|align="right"| 49<sup>m</sup>
50<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Travanj 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 34<sup>m</sup>
38<sup>m</sup>
|align="right"| 43<sup>m</sup>
50<sup>m</sup>
|align="right"| 55<sup>m</sup>
1<sup>h</sup>04<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Svibanj 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 45<sup>m</sup>
52<sup>m</sup>
|align="right"| 59<sup>m</sup>
1<sup>h</sup>10<sup>m</sup>
|align="right"| 1<sup>h</sup>21<sup>m</sup>
1<sup>h</sup>45<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Lipanj 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 1<sup>h</sup>00<sup>m</sup>
1<sup>h</sup>04<sup>m</sup>
|align="right"| 1<sup>h</sup>24<sup>m</sup>
1<sup>h</sup>34<sup>m</sup>
|align="center"| —
—
|-
|align="right"|'''Srpanj 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 1<sup>h</sup>03<sup>m</sup>
58<sup>m</sup>
|align="right"| 1<sup>h</sup>32<sup>m</sup>
1<sup>h</sup>21<sup>m</sup>
|align="center"| —
2<sup>h</sup>02<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Kolovoz 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 50<sup>m</sup>
43<sup>m</sup>
|align="right"| 1<sup>h</sup>07<sup>m</sup>
57<sup>m</sup>
|align="right"| 1<sup>h</sup>37<sup>m</sup>
1<sup>h</sup>16<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Rujan 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 36<sup>m</sup>
33<sup>m</sup>
|align="right"| 46<sup>m</sup>
41<sup>m</sup>
|align="right"| 1<sup>h</sup>00<sup>m</sup>
53<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Listopad 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 31<sup>m</sup>
31<sup>m</sup>
|align="right"| 39<sup>m</sup>
39<sup>m</sup>
|align="right"| 50<sup>m</sup>
48<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Studeni 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 33<sup>m</sup>
35<sup>m</sup>
|align="right"| 40<sup>m</sup>
43<sup>m</sup>
|align="right"| 51<sup>m</sup>
54<sup>m</sup>
|-
|align="right"|'''Prosinac 1.'''
'''15.'''
|align="right"| 37<sup>m</sup>
39<sup>m</sup>
|align="right"| 46<sup>m</sup>
48<sup>m</sup>
|align="right"| 58<sup>m</sup>
1<sup>h</sup>00<sup>m</sup>
|}

==Ostali projekti==

{{WProjekti
|commons        = Twilight
|commonshr      = Sumrak
|commonscat     = Twilight
|commonscathr   = Sumrak
|wikiatlas      = 
|wikiatlashr    = 
|wikizvor       = 
|wikizvor_autor = 
|wječnik        = 
|wikiknjige     = 
|wikicitat      = 
}}

==Literatura==
{{izvori}}

[[Kategorija:Dijelovi dana]]
[[Kategorija:Zemaljske pojave]]

[[ru:Заря]]
[[uk:Зоря (заграва)]]